Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Nedir?
Gastronomi, bir akademik disiplin olarak, yemek ve yemek kültürünün sistematik incelenmesidir ve popülaritesi hızla artan bir alandır. Farklı kültürler, mutfaklar, üretim yöntemleri, şarapları ve daha niceleri hakkında eğitilme fırsatları da dahil olmak üzere, gastronomi eğitimi almak farklı alanlarda birçok kapı açar.
Gastronomi öğrencileri ayrıca restoranlardan catering işletmelerine kadar çeşitli ortamlarda kullanılabilecek güçlü pratik beceriler geliştirme şansına sahip olurlar. Gastronomi okumayı düşünüyorsanız, bu heyecan verici alanın faydaları hakkında daha fazla bilgi edinmek için okumaya devam edin. Sizin için ilgi çekici bilgileri yazımızda derledik ve ayrıca Somm Digi Gastronomi öğrencileri ile bir söyleşi yaparak onlarının görüşlerini sizinle paylaşacağız.
Öncelikle Gastronomi okumanın birkaç faydasından bahsederek başlayalım;
1. Farklı Kültürler Hakkında Bilgi Edinmek
Gastronomi eğitimi almanın en iyi yanlarından biri, farklı kültürlerin merkezlerinde olan yeme-içme ile ilgili gelenek ve alışkanlıkları hakkında bilgi edinme fırsatına sahip olmanızdır. Dünyanın farklı yerlerinde yemek ve kültürün nasıl iç içe geçtiğini, yemeklerin nasıl hazırlandığını ve servis edildiğini keşfedecek ve çeşitli yemeklerin kültürel zeminini öğreneceksiniz. Bu bilgiler, restoranlarda, catering işletmelerinde, ve hatta gastroturizimin de yükselen bir alan olduğu düşünülürse, seyahat rehberleri ve magazinler de dahil olmak üzere bir dizi alanda kullanım sağlayacaktır!
2. Tüm Dünyada Geçerliliği Olan Pratik Beceriler Geliştirin
Gastronomi öğrencileri ayrıca yiyecek içecek sektöründe kullanılabilecek güçlü pratik beceriler geliştirme şansına sahiptir. Dünyanın her yerinde kullanılan teknikleri, farklı yemek türlerini nasıl pişireceğinizi ve bunları nasıl tabaklayacağınızı öğrenebilirsiniz. Ayrıca başarılı bir restoran veya catering işletmesi yönetmenin ayrıntılarını da keşfeder ve kariyer fırsatlarını çoğaltabilirsiniz. Yeme içme sektöründe kariyer yapmaya karar verseniz de vermeseniz de bu beceriler çok değerli olacak, size evrensel bir kapı açacaktır.
3. Sistematik Yaklaşım
Farklı kültürler hakkında bilgi edinmenin ve pratik beceriler geliştirmenin yanı sıra, gastronomi eğitimi size gıdayı, toplumumuzdaki yerini ve dolayısı ile geleceğini de anlamak için sistematik bir yaklaşım öğretecektir. Çeşitli yemeklerin ve malzemelerin tarihini ve ayrıca pişirme yöntemlerinin arkasındaki bilimi keşfedeceksiniz. Bu bütünsel yaklaşım, size birçok farklı alanda uygulanabilecek çok yönlü bir gastronomi anlayışı, bundan doğan bir vizyon, ve bu vizyonu pratiğe dökme altyapısı sağlayacaktır.
Gastronomi okumanın faydalarından bahsettikten sonra şimdi de sizinle kısaca 4 başlık ile gastronomiye bir bakalım;
1. Giriş
Gastronomi yemek ve yemek kültürü disiplinidir. Türkiye’de 2000’li yıllar itibarı ile popülaritesi katlanarak artmış olsa da, toplumlar ile iç içe gelişen yeme içme kültürünün sistematik tanımlanması olarak gastronomik literatür yüzyıllarca geriye gider. Son yıllarda ise, gastronomi, yemek ve kültürle ilgilenenler için hızla en popüler çalışma alanlarından biri, ve neredeyse her universitede bulabileceğiniz bir interdisipliner dal haline geldi.
2. Gastronomi Tarihi
Gastronomi tarihi uzun ve dünya tarihinde yerini almış uygarlıklar kadar çeşitlidir. Avrupa merkezli literatürü, yemek ve kültür çalışmalarını resmileştiren ilk uygarlıklardan biri olan antik Yunanlılara kadar uzanır. 18. yüzyılda baslayan sanayi devrimi, demiryollarının yapılması ve market ekonomisine geçiş ile birlikte hem insanlar daha mobil olabilmiş, hem de lokal ve taze malzemelere ulaşım kolaylaşmıştı. Bu da özellikle Fransız Devrimi’ni takip eden dönemde restoranların yaygınlaşmasına, yazılı litertürün çoğalmasına ve gastronominin de çağ atlamasına imkan vermiştir. Bugün ise, moleküler gastronomi, nörogastronomi, gastrofizik gibi alanlar ile yepyeni bir sayfada olduğumuzu söyleyebiliriz.
3. Gastronominin Kapsamı
Gastronomi, çeşitli yiyeceklerin tarihinden ve kökenlerinden farklı kültürlerin yemek hazırlama ve yeme teknolojilerine kadar çok çeşitli konuları kapsar. Ayrıca farklı gıdaların besin değeri ve insan sağlığına etkileri üzerine yapılan çalışmaları da içermektedir. Ek olarak, gastronomi, gıda pazarlaması ve gıda güvenliği gibi konular da dahil olmak üzere gıda sektörünün ticari meselelerini de kapsar. Yani gastronomi doğal bilimler, tarih, psikoloji, sanat, ekonomi gibi farklı disiplinlerden yararlanan disiplinler arası bir daldır. Gastronomi, kültürlerin yeme kadar içme alışkanlıklarını da şemsiyesi altına aldığından, şaraplar, coğrafi önem taşıyan distile içecekler ve teknolojiler, hatta miksoloji gibi günümüz trendleri de gastronominin bir parçası olarak düşünülebilir.
4. Gastronominin Geleceği
Gastronominin geleceği muhtemelen geçmişi kadar heyecan verici olacak. Daha fazla insan yemek ve yemek kültürü ile ilgilendikçe, gastronomik araştırma ve eğitim için artan bir talep olacaktır. Ek olarak, dünya daha bağlantılı hale geldikçe, farklı kültürler ve akımlar arasında füzyon mutfaklar ve alışkanlıklar ortaya çıkacaktır. Değişen teknoloji ise elbette mutfağı, insanların yeme alışkanlıklarını değiştirecek, küresel ısınma ise trendlerin ve bilinçli tüketim anlayışının hızla evrilmesine sebep olacaktır.
Türkiye’de Gastronomi Eğitimi
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü
Gastronomi, sözelden öğrenci alan 4 yıllık bir lisans bölümüdür. Bölüm; mutfağa, yemeklere, yemek yapmaya ilgisi olanlara, mutfak sanatları konusunda akademik altyapı edinme olanakları sağlar. Yiyecekler ve içecekler hakkında detaylı bilgi alma, sistemik ve sanatsal bir bakış açısına sahip olma gibi kazançları vardır. Verilen eğitimler sonucunda sektöre nitelikli çalışan sağlamak ana amaçtır. Yemek ve yemek sanatlarına ilgi duymak ve bir parçası olamak için eğitim aldıkları sektörü iyi tanımak bu dalda ilerlemek isteyenler için çok büyük önem taşır.
Sanılanın aksine gastronomi bölümünde sadece uygulamalı dersler yoktur. Üniversiteden üniversiteye bazı farklılıklar gösterse de, genel olarak muhasebe, işletme, İngilizce (Üniversiteye göre seçmeli olarak Almanca, Rusça, Fransızca gibi farklı dil dersleri de vardır), bar ve içkiler, beslenme ilkeleri, yiyecek içecek pazarlama ve gıda teknolojisi gibi teorik dersleri de bünyesinde barındırır. Mutfak dersleri ise temel pişirme yöntemleri, Fransız mutfağı, Anadolu ve Osmanlı mutfağı, dünya mutfakları olarak sıralanabilir.
Gastronomi mezunları mutfaktan gastro turizime, gastronomi yazarlığından danışmanlığa kadar çok çeşitli meslek gruplarında çalışabilirler.
Tabii buradan mezun olanlar şarap üzerinde ilerleyip sommelier, bar üzerine ilerleyip barmen veya bar müdürü de olabilirler.
Gastronomi Bölümü Bulunan Üniversiteler
Türkiye’de 2022 yılı itibari ile vakıf, devlet ve KKTC dahil toplam 98 üniversitede gastronomi ve mutfak sanatları bölümü vardır.
Genel olarak turizm fakültesi bünyesinde yer alır. Ancak üniversiteye göre farklılık gösterebilir; Güzel Sanatlar, Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık, Uygulamalı Bilimler veya Sanat ve Tasarım fakültelerinde de yer alabilir.
Vakıf ve devlet olarak ayrı inceleyecek olursak sıralamada yüksek taban puanlı vakıf üniversitesi Özyeğin Üniversitesi; en yüksek taban puanlı devlet üniversitesi ise Akdeniz Üniversitesi olarak karşımıza çıkar.
GASTRONOMİ TABAN PUANLARI
Genel olarak 2019, 2020 ve 2021 taban puanları ve sıralamaları inceleyecek olursak; Türkiye’nin en iyi puanlara sahip diyebileceğimiz ilk 4 vakıf ve devlet okulları bu şekildedir:
Vakıf Üniversiteleri
2019 2020 2021
Özyeğin Üniversitesi 460,80 – 509 465,04 – 868 436,67 – 770
Yeditepe Üniversite 447,90 – 901 462,85 – 959 424,55 – 1219
İstanbul Bilgi Üniversitesi 428,31 – 2337 446,09 – 1949 410,43 – 2115
Başkent Üniversitesi 419,75 – 3656 443,42 – 2211 395,01 – 4186
Devlet Üniversiteleri
Akdeniz Üniversitesi 388,56 – 14894 403,28 – 12978 367,96 – 13069
Anadolu Üniversitesi 383,29 – 18362 397,31 – 16675 358,68 – 18649
Eskişehir Osmangazi Üni. 366,53 – 34161 385,30 – 26442 347,29 – 27788
Ankara Hacı Bayram Üni. 374,00 – 26088 385.55 – 26217 336,05 – 40363
Şimdi sahneyi gastronomi öğrencilerinin tecrübelerine bırakalım;
GASTRONOMİ YORUMLARI
“Yiyeceğe olan tutkum daha çocukken benim gibi aşçı olan büyükannemin muazzam poğaça ve çöreklerini pişirdiği mutfağında başladı. Lise hayatım boyunca başka dallara yönelmek istesem de kariyerimin mutfak olacağını içten içe biliyordum. Diğer arkadaşlarım okul çıkışı gezmeye gitmeyi düşünürken ben o soğuk kış günlerinde evimin yolunu tutup akşam pişireceğim sıcacık ve mis kokulu tarçınlı çöreklerin peşindeydim. Yemek yapmak bir zaman sonra benim için hobi olmaktan çıkıp hem kendimi hem de etrafımdakileri mutlu ettiğim bir işe dönüşmeye başladı. Bir senelik sıkı hazırlıktan sonra üniversite sınavında dereceyle o zamanın en iyi gastronomi okullarından birine yerleştim. 4 seneden sonra profesyonel mutfaklarda yaklaşık 2 yıl çalıştım. Gastronomi okumak zor, aşçı olarak çalışmak çok daha zordu. Yemek yapmak benim için bazen bir insanı, bir kültürü, bir ülkeyi tanımak ve anlamak, bazen de kendimi bulmak, ruhumun en renkli köşelerine yaptığım yolculuk oldu. Gezmek ve görmek hayatımın en önemli parçalarından biriydi ve bunu 9-5 çalışıp yılda bir kez yapacağıma, 12 saat çalışarak farklı ülkelerde her gün yapabileceğimi biliyordum. Gastronomi hayatımda istediğim bu hayali mümkün kıldı ve hala bana kazandırdığı eşsiz imkanlar ve insanlarla kılmaya devam ediyor.”
